Aanhoudende periodes van stress zorgt dat het fijn afgestemde endocriene systeem, met name de hypothalamus – hypofyse – bijnier (HPA) as ontregelt geraakt. De ongecontroleerde cortisolafgifte gaat op cellulair niveau gepaard met de vorming van oxidatieve stress. Kleine reactieve zuurstof- en stikstofdeeltjes - die wanneer ze niet op tijd worden geneutraliseerd door antioxidanten - voor de nodige cel- en weefselschade kunnen zorgen.
Zo stelt men klinisch vast dat mensen met een bijnierdisfunctie ook vaker te maken hebben met klachten zoals vermoeidheid, verzwakte immuniteit, geheugenproblemen en versnelde veroudering ten gevolge van de toenemende oxidatieve stress.
Overmatige cortisol, testosteron en DHEA
Bij een acuut gevaar is het noodzakelijk dat het lichaam beroep kan doen op de stresshormonen cortisol en adrenaline. Echter nemen ze gedurende een langere periode de bovenhand dan induceren ze niet alleen meer vrije radicalen maar zijn ze ook in staat om het cellulair antioxidantafweersysteem te ontregelen. Overmatige glucocorticoïden aanmaak en/of gebruik (vaak ingezet bij ontsteking en auto-immuun gerelateerde aandoeningen) leidt tot verhoogde glucosespiegels. Die op hun beurt kunnen binden met eiwitten en vetten tot voortgeschreden-versuikeringseindproducten of Advanced Glycation End Products (AGEs). Toenemende glycatie (serummarker HbA1C) verhoogt de oxidatieve stress barometer, terwijl men de enzymatische antioxidanten – superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT) en glutathionperoxidase (GPx) - op hippocampusniveau drastisch ziet dalen, met cognitieve problemen als gevolg. Ook ontregelde hoeveelheden aldosteron (mineraalcorticosteroïden) en androgenen zoals testosteron en DHEA (bijv. PCOS) kunnen hormoon-geassocieerde oxidatieve stress uitlokken.
Cellulair antioxidantennetwerk
Bevindt een cliënt/patiënt zich in een situatie van bijnierinsufficiëntie dan is het van cruciaal belang om naast de endogene (vaak dalende) antioxidanten het lichaam te voorzien van extra exogene (voedings)antioxidanten ter preventie van oxidatieve stress schade (serummarker malondialdehyde). Vitamine C - een krachtig wateroplosbaar antioxidant - maakt samen met vitamine E, co-enzym Q10, glutathion en alfa-liponzuur deel uit van ons cellulair antioxidantennetwerk. Ascorbinezuur heeft een stress regulerende werking daar het optreedt als cofactor in de bijnierschors bij de productie van glucocorticoïden. Andere vitaminen die een antioxidant beschermende functie bieden zijn carotenoïden zoals bètacaroteen, lycopeen en luteïne. Op (sporen)mineraal niveau zijn onder meer selenium en zink onmisbaar. Verschillende enzymatische antioxidanten (GPx en SOD) maken gebruik van selenium en zink als cofactor. Net als vitamine C bezitten ze de capaciteit om het immuunsysteem te verbeteren. Voor mitochondriale bescherming is er o.a. co-enzym Q10. Een veelzijdig antioxidant met ontstekingsremmende eigenschappen die erop toeziet dat de cellulaire ATP-productie efficiënt verloopt.
Melatonine, de koning onder de antioxidanten
Tot slot is er melatonine, de koning onder de antioxidanten. Een veelzijdig neurohormoon dat ook een belangrijke regulerende rol heeft in ons circadiaans ritme, geheugenvorming als immuunrespons. In tegenstelling tot andere antioxidanten heeft één melatoninemolecule de capaciteit om 10 vrije radicaalmoleculen te neutraliseren. Naast de directe opruimende werking functioneert melatonine ook als een indirecte antioxidant. Omwille van zijn vermogen om de expressie en activiteit van antioxiderende enzymen te stimuleren die vrije radicalen en hun voorlopers verwijderen. Evenals Coq10 helpt melatonine de mitochondriën te beschermen tegen oxidatieve stress.
Hormoon gerelateerde oxidatieve stress een halt toe roepen, bestaat enerzijds uit stressreductie en anderzijds het dagelijks aanvoeren van voedingsantioxidanten (citrusvruchten, bessen, paprika, kolen, groene bladgroenten) als het inzetten op een goede nachtrust van minstens 7 uur kwalitatieve slaap.
Bron
OrthoFyto April 2024
Referenties:
- Anil Patani, Deepak Balram et al. Harnessing the power of nutritional antioxidants against adrenal hormone imbalance-associated oxidative stress. Front. Endocrinol., 30 November 2023 Sec. Cellular Endocrinology Volume 14 – 2023
- Aysun Hacışevki and Burcu Baba. An Overview of Melatonin as an Antioxidant Molecule: A Biochemical Approach. Intechopen 2018
Bron: https://www.biok.center/artikel/interventies-voor-hormoongerelateerde-oxidatieve-stress