Selenium is een essentieel spoorelement dat onder andere nodig is voor de productie van schildklierhormonen, het immuunsysteem ondersteunt en cellen helpt beschermen tegen oxidatieve schade. Nieuw onderzoek laat zien dat lage bloedspiegels van selenium en bepaalde seleniumgerelateerde eiwitten samenhangen met een snellere biologische veroudering. Dat blijkt uit een analyse van de Berlin Aging Study II (BASE-II), gepubliceerd in Clinical Epigenetics.
Onderzoeksgroep en methode
Aan het Duitse cross-sectionele onderzoek deden 1.568 oudere volwassenen mee, met een gemiddelde leeftijd van 69 jaar, van wie 51% vrouw. De seleniumstatus werd bepaald met drie metingen: de hoeveelheid selenium in het bloedserum, de concentratie van selenoproteïne P (SELENOP) en de hoeveelheid glutathionperoxidase 3 (GPx3). SELENOP is het belangrijkste transporteiwit voor selenium in het bloed, en GPx3 is een seleniumafhankelijk enzym dat cellen beschermt tegen oxidatieve schade. Deze eiwitten worden vaak gebruikt als indicatoren voor de seleniumstatus.
Daarnaast werd de biologische leeftijd van de deelnemers vastgesteld. Deze geeft aan hoe snel iemand lichamelijk veroudert en kan verschillen van de kalenderleeftijd. De onderzoekers gebruikten hiervoor epigenetische klokken, gebaseerd op DNA-methyleringspatronen: veranderingen in het DNA die optreden met de leeftijd.
Resultaten
Deelnemers met lage waarden van selenium, SELENOP en GPx3 vertoonden een significant versnelde biologische veroudering. Deze verbanden bleven bestaan na correctie voor leeftijd, geslacht, BMI, rookgedrag en genetische achtergrond. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat een hogere biologische leeftijd samenhangt met een verhoogde kans op sterfte en leeftijdsgebonden ziekten, waardoor dit als ongunstig wordt gezien.
Bij bijna de helft van de deelnemers (48,3%) was sprake van seleniumdeficiëntie, gedefinieerd als een serumwaarde van 90 µg/L of lager. Deze groep verouderde sneller dan deelnemers met voldoende selenium in het bloed. Ook voor SELENOP werd een verband gevonden: deelnemers in het laagste kwartiel van SELENOP-concentraties verouderden sneller dan deelnemers in het hoogste kwartiel. Dit effect bleef overeind na correcties, maar was na aanvullende correcties alleen nog significant bij vrouwen. Voor GPx3 waren de verbanden het sterkst. Deelnemers met de laagste spiegels verouderden sneller dan degenen met de hoogste spiegels. Deze associaties bleven significant na correcties.
De studie toont een verband, maar kan geen oorzaak-gevolgrelatie vaststellen: het blijft onduidelijk of lage seleniumwaarden het verouderingsproces versnellen, of dat veroudering juist leidt tot lagere seleniumwaarden.
Vervolgonderzoek
Omdat sommige wetenschappers seleniumsuppletie zien als een mogelijke manier om veroudering te vertragen, zijn deze bevindingen relevant voor vervolgonderzoek. De auteurs benadrukken dat gerandomiseerde gecontroleerde studies nodig zijn om het mogelijke effect van seleniumsuppletie op biologische veroudering verder te onderzoeken.
Relevantie voor Nederland
Deze bevindingen zijn extra interessant in het licht van een recente herziening door de Gezondheidsraad. In eerdere adviezen kwalificeerde de raad de voedingsnorm voor selenium nog als zwak onderbouwd en niet relevant voor voedingsvoorlichting of monitoring, omdat seleniumtekorten in Nederland weinig voorkwamen. Recente gegevens wijzen echter uit dat lage innames ook hier mogelijk zijn. Daarom beschouwt de Gezondheidsraad de norm sinds kort wél als relevant, en pleit zij voor meer onderzoek naar de seleniuminname en de relatie met optimale gezondheid.
Referentie:
Vetter, V. M., Demircan, K., Homann, J., Chillon, T. S., Mülleder, M., Shomroni, O., … & Demuth, I. (2025). Low blood levels of selenium, selenoprotein P and GPx3 are associated with accelerated biological aging: results from the Berlin Aging Study II (BASE-II). Clinical Epigenetics, 17(1), 62.