Wie (ultra)bewerkte voeding vervangt door het gebruik van minder bewerkte voedingsmiddelen heeft minder kans op kanker. Dat maakte de Wereldgezondheidsorganisatie onlangs bekend op basis van onderzoek gefinancierd door het Wereld Kanker Onderzoek Fonds uit Amsterdam.
Deze studie, gepubliceerd in The Lancet Planetary Health is gebaseerd op de cohortstudie European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC). De onderzoekers volgden gedurende gemiddeld 14 jaar 450.111 personen uit 23 onderzoekscentra in tien Europese landen.
In een multivariaat model, gecorrigeerd voor geslacht, roken, opleiding, lichaamsbeweging, lengte en diabetes, vonden de onderzoekers dat een vervanging van 10% bewerkte voedingsmiddelen door een gelijke hoeveelheid minimaal bewerkte voedingsmiddelen geassocieerd is met een verminderd risico van algehele kanker (-4%), hoofd-hals-kanker (-20%), slokdarmkanker (-43%), colonkanker (-12%), rectumkanker (-10%), hepatocellulair carcinoom (-23%) en postmenopauzale borstkanker (-7%). De vervanging van 10% ultrabewerkte voedingsmiddelen door 10% minimaal bewerkte voedingsmiddelen werd in verband gebracht met een verminderd risico van hoofd- en halskanker (-20%), darmkanker (-7%), en hepatocellulair carcinoom (-27%). De meeste van deze verbanden bleven significant wanneer de modellen werden aangepast voor BMI, alcoholgebruik en voedselinname en -kwaliteit.
Ultrabewerkte voeding (ultra-processed foods) bevat meer calorieën, suiker, verzadigd vet en zout, en minder vitamines, mineralen en vezels dan minder bewerkte producten. Voorbeelden zijn ijs, koekjes, zoete (zuivel)dranken, snoep, chocolade, gebak, kant-en-klare toetjes, pizza, gezoete ontbijtgranen, hartige snacks en chips. Bewerkte voeding betreft producten waar olie, zout of suiker aan is toegevoegd. Voorbeelden zijn vlees en vis (zoals tonijn) uit blik, kaas, gezouten vlees, gerookte vis, bier en wijn. Voeding die weinig of niet bewerkt is, betreft producten waar niets aan toegevoegd is. Voorbeelden zijn verse, gedroogde of bevroren groente en fruit, peulvruchten, vlees, vis, melk, eieren, noten en zaden.
De gegevens over de voedselinname werden 20-30 jaar geleden verzameld, zodat de onderzoekers de gegevens moesten modelleren om na te gaan hoe de inname van bewerkte voedingsmiddelen in de loop van de tijd zou zijn veranderd. In deze studie bedroeg de inname van ultrabewerkte voedingsmiddelen 32% van de totale dagelijkse energie-inname, maar tegenwoordig kan dit in Europese landen oplopen tot wel 60% van de totale dagelijkse energie-inname. Deze discrepantie zou kunnen verklaren waarom er minder significante verbanden zijn waargenomen tussen ultrabewerkte voedingsmiddelen en het kankerrisico dan tussen bewerkte voedingsmiddelen en het kankerrisico.
De directeur van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds noemt het zorgwekkend dat door de hoge inflatie het voor veel mensen steeds moeilijker wordt om goed te eten. Ze roept de overheid op om haar verantwoordelijkheid te nemen en gezonde voeding betaalbaar te maken voor iedereen.
Referentie:
Kliemann N, Rauber F, Levy R B et al. Food processing and cancer risk in Europe: results from the prospective EPIC cohort study. The Lancet Planetary Health, 2023, 7.3: e219-e232.